Theo Reuters, nhu cầu nhiên liệu thế giới đã tăng trở lại mức trước đại dịch COVID-19, nhưng tình trạng phong tỏa vì đại dịch, các lệnh trừng phạt đối với Nga và hạn ngạch xuất khẩu ở Trung Quốc đang khiến khả năng đáp ứng nhu cầu của các nhà máy lọc dầu trở nên căng thẳng.
Trung Quốc và Nga là hai trong ba quốc gia lọc dầu lớn nhất, sau Mỹ. Cả ba nước đều đang xử lý lọc dầu ở dưới mức công suất cao điểm, khiến động thái xả kho dầu dự trữ của các nước không có nhiều tác dụng trong hạ giá dầu.
Hai năm trước, lợi nhuận để sản xuất nhiên liệu gần như không còn do đại dịch, dẫn đến nhiều lần phải đóng cửa các nhà máy lọc. Bây giờ, tình hình đã đảo ngược và căng thẳng nguồn cung có thể kéo dài trong vài năm tới, khiến giá nhiên liệu tiếp tục tăng.
Ông Ravi Ramdas, Giám đốc điều hành công ty tư vấn năng lượng Peninsula Energy, cho biết: “Khi đại dịch COVID-19 xảy ra, dự báo nhu cầu về dầu toàn cầu sẽ không giảm trong thời gian dài, thế nhưng công suất lọc dầu đã bị cắt giảm mạnh và vĩnh viễn”.
Theo Cơ quan Năng lượng Quốc tế, công suất lọc dầu toàn cầu giảm 730.000 thùng/ngày vào năm 2021, mức giảm đầu tiên trong 30 năm. Số lượng thùng dầu được xử lý hàng ngày giảm xuống còn 78 triệu thùng/ngày vào tháng 4, thấp nhất kể từ tháng 5/2021, thấp hơn nhiều so với mức trung bình trước đại dịch là 82,1 triệu thùng/ngày.
Dự trữ nhiên liệu đã giảm trong 7 quý liên tiếp. Vì vậy, trong khi giá dầu thô tăng 51% trong năm nay, giá dầu sưởi giao sau của Mỹ tăng 71% và lợi nhuận từ lọc dầu của châu Âu gần đây đạt mức kỷ lục 40 USD/thùng.
Theo nhà phân tích độc lập Paul Sankey, Mỹ thiếu công suất lọc dầu lần đầu tiên sau nhiều thập kỷ. Công suất của Mỹ giảm gần 1 triệu thùng so với trước đại dịch xuống còn 17,9 triệu thùng/ngày vào tháng 2.
LyondellBasell gần đây cho biết họ sẽ đóng cửa nhà máy ở Houston – nhà máy có thể xử lý hơn 280.000 thùng/ngày – với lý do chi phí bảo trì cao.
Các nhà máy lọc dầu đang hoạt động của Mỹ đang vận hành hết công suất để đáp ứng nhu cầu, đặc biệt là để xuất khẩu – vốn đã tăng kỷ lục lên hơn 6 triệu thùng/ngày. Công suất hiện vượt 92%, cao nhất theo mùa kể từ năm 2017.
Ông Gary Simmons, Giám đốc thương mại tại công ty Valero cho biết: “Chúng tôi đã đạt mức 93%. Nói chung, không thể duy trì như vậy trong thời gian dài”.
Lệnh cấm của Mỹ đối với dầu Nga đã khiến các nhà máy lọc dầu ở đông bắc Mỹ thiếu nguồn nguyên liệu cần thiết để sản xuất nhiên liệu. Công ty Phillips 66 đã vận hành để xử lý dầu ở mức 150.000 thùng/ngày tại nhà máy lọc dầu ở New Jersey nhưng với tốc độ giảm.
Theo ước tính của Reuters, Nga đã ngừng hoạt động khoảng 30% công suất lọc dầu do các lệnh trừng phạt. Các nhà phân tích của J.P. Morgan cho biết tình trạng ngừng hoạt động hiện tại gây thiếu hụt khoảng 1,5 triệu thùng/ngày. Tới cuối năm 2022, sẽ có 1,3 triệu thùng/ngày không được lọc.
Trung Quốc, nước lọc dầu lớn thứ hai trên toàn thế giới, đã tăng thêm công suất lọc vài triệu thùng trong thập kỷ qua, nhưng trong những tháng gần đây đã cắt giảm sản lượng do các biện pháp phòng chống COVID-19 và giới hạn xuất khẩu để hạn chế hoạt động lọc dầu nhằm nỗ lực cắt giảm lượng phát thải carbon. Sản lượng của Trung Quốc đã giảm xuống 13,1 triệu thùng/ngày vào tháng 4, giảm so mới mức 14,2 triệu thùng/ngày vào năm 2021.
Các quốc gia khác cũng không tăng thêm nguồn cung. Eneos Holdings, nhà máy lọc dầu lớn nhất Nhật Bản, không có kế hoạch mở lại các nhà máy lọc dầu đã đóng cửa gần đây.
Một số dự án mới trên toàn thế giới đã bị ảnh hưởng vì trì hoãn. Một nhà máy lọc dầu 650.000 thùng/ngày ở Lagos (Nigeria) được cho là sẽ mở cửa vào cuối năm 2022 nhưng đang bị trì hoãn đến cuối năm 2023. Nhà máy lọc dầu này vẫn chưa thuê một công ty nào thực hiện công việc vận hành mà việc này có thể sẽ mất vài tháng.
Tập đoàn TotalEnergies của Pháp đã bắt đầu quá trình khởi động lại nhà máy lọc dầu Donges 231.000 thùng/ngày vào tháng 4 sau khi đóng cửa vào tháng 12/2020, trong khi khu phức hợp 300.000 thùng/ngày ở Malaysia đã khởi động lại vào đầu tháng này.
Người sử dụng dầu diesel đã gặp khó khăn, đặc biệt là trong nông nghiệp. Nông dân Ukraine đang thiếu hụt nhiên liệu do nguồn cung từ Nga và Belarus đã bị cắt do chiến tranh.
Sri Lanka, quốc gia đang khủng hoảng nhiên liệu, đã đóng cửa nhà máy lọc dầu duy nhất vào năm 2021 vì thiếu dự trữ ngoại hối đủ để mua dầu thô nhập khẩu. Nhà máy này đang tìm cách mở lại cơ sở đó vì nhiên liệu thậm chí còn đắt hơn dầu nhập khẩu.
Tập đoàn Petrobras của Brazil đã nói với chính phủ rằng các nhà nhập khẩu không thể mua dầu diesel của Mỹ để chạy máy kéo và các thiết bị nông nghiệp khác để thu hoạch mùa màng.
Một giám đốc điều hành lọc dầu người Brazil cho biết: “Nếu các nhà máy lọc dầu ở Mỹ bị hư hại trong mùa bão hoặc xảy ra điều gì làm thắt chặt thị trường, chúng tôi có thể gặp rắc rối thực sự”.
